Περιγραφή

Θεματικές ενότητες μαθήματος

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Ορισμός αστικής διακυβέρνησης και συναφών εννοιών

ii.             Γιατί είναι σημαντική η μελέτη της;

iii.            Παραδείγματα διοικητικής οργάνωσης

Βιβλιογραφία

Κεφ. 1-2 O’Sullivan (2011), Αστική Οικονομική, Εκδόσεις Κριτική

Πετράκος Γ. και Ψυχάρης Γ. (2016) Περιφερειακή Ανάπτυξη στην Ελλάδα, Εκδόσεις Κριτική, 2η Έκδοση. (Κεφάλαια 10-11)

Παγώνης Θ. και Χωριανόπουλος Γ. (2017) ‘Η λογική και πρακτική των επιπέδων διοίκησης: Μητροπολιτική διακυβέρνηση’, Κοινωνικός Άτλας της Αθήνας

Επιπλέον βιβλιογραφία

Benevolo, L. (1993) Η Ευρωπαϊκή Πόλη. Ελληνικά Γράμματα: Αθήνα.

Τασοπούλου, Α. (2012). Προσεγγίζοντας τη διακυβέρνηση και τα θεωρητικά της διλήμματα.Αειχώρος, 17

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Η αστική ιστορία και το φαινόμενο της αστικοποίησης.

ii.             Οικονομική των αστικών συγκεντρώσεων

iii.            Η ιστορική και επιστημονική έρευνα σε θέματα αστικής ανάπτυξης των Ευρωπαϊκών και Ελληνικών πόλεων

Βιβλιογραφία

Οικονόμου, Δ. & Πετράκος, Γ. (1999). Πολιτικές αστικής ανάπτυξης και πολεοδομικής οργάνωσης στην Ελλάδα. Στο Δ. Οικονόμου & Γ. Πετράκος (Επιμ.). Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας-Guttenberg.

Leontidou, L. (1990) The Mediterranean City in Transition: Social Change and Urban Development. Cambridge University Press: Cambridge.

Επιπλέον βιβλιογραφία

Κομνηνός, Ν. (1986) Θεωρία Αστικότητας 1 – Κρίση, Μητροπολιτική Αναδιάρθρωση, Νέα Πολεοδομία.  Σύγχρονα θέματα: Αθήνα.

Μαρξ Κ. και Ένγκελς Φ. (2003) Κείμενα: για τις πόλεις, για τη γη, για την αρχιτεκτονική, Εκδόσεις Τυποεκδοτική.

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Αποκεντρωμένα συστήματα

ii.             Μητροπολιτική διακυβέρνηση

iii.            Πολύ-επίπεδη διακυβέρνηση

Βιβλιογραφία

Κεφ 16 O’Sullivan (2011), Αστική Οικονομική, Εκδόσεις Κριτική

Karen Mossberger, Susan E. Clarke, and Peter John, (2012) The Oxford Handbook of Urban Politics. New York: Oxford University Press.

Storper, M. (2014) ‘Governing the large metropolis’, Territory, Politics, Governance, 2(2), 115-134.

Επιπλέον βιβλιογραφία

Επιτροπή των Περιφερειών (2009) Λευκή βίβλος για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση. Βρυξέλλες, ΕτΠ.

Παγώνης, Α. και Χωριανόπουλος, Ι. (2015) Χωρικός σχεδιασμός και διακυβέρνηση: Η πορεία της ανακλιμάκωσης στη Μητροπολιτική Αθήνα.  Γεωγραφίες, 25: 77-91.

Σπανού, Κ. (2003). Μητροπολιτική διοίκηση ή διακυβέρνηση;. Στο Π. Γετίμης & Γ. Καυκαλάς (Επιμ.), Μητροπολιτική Διακυβέρνηση. Αθήνα: ΙΑΠΑΔ-Πάντειο Πανεπιστήμιο

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Η διασύνδεση της τοπικής με την Εθνική διακυβέρνηση

ii.             Σχεδιασμός οικονομικής πολιτικής

iii.            Αστική Χρηματοοικονομική

iv.           Ο ρόλος τους Ιδιωτικού τομέα

v.            Πολιτικά συστήματα και Ιδρύματα

Βιβλιογραφία

Κεφ, 7 McCann, Philip (2002). Αστική και Περιφερειακή Οικονομική. Κριτική. ISBN 9602182938.

O’Sullivan (2011), Αστική Οικονομική, Εκδόσεις Κριτική

Πετράκος Γ. και Ψυχάρης Γ. (2016) Περιφερειακή Ανάπτυξη στην Ελλάδα, Εκδόσεις Κριτική, 2η Έκδοση. (Κεφάλαιο 11)

Επιπλέον βιβλιογραφία

Μαλούτας, Θ. (Επιμ.) (2002) Οι Πόλεις: Κοινωνικός και οικονομικός άτλας της Ελλάδας. ΕΚΚΕ- Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Ευρωπαϊκή Αστική Πολιτική

-              Κοινοτική Πρωτοβουλία URBAN

-              Αστική πολιτική και ΕΣΠΑ

-              Δίκτυα πόλεων URBACT

ii.             ΟΟΣΑ :

-              πολιτικές αστικής ανάπτυξης

-              πολύ-επίπεδη διακυβέρνηση

-              μητροπολιτική διακυβέρνηση

iii.            UN-Habitat: The New Urban Agenda

Βιβλιογραφία

Βασενχόβεν, Λ., Σαπουντζάκη, Κ., Ασπρογέρακας, Ε., Γιαννίρης, Η. & Παγώνης, Θ. (2010). Χωρική διακυβέρνηση. Θεωρία, ευρωπαϊκή εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδας. Αθήνα: Κριτική.

OECD (2015), Governing the City, OECD Publishing, Paris.

Επιπλέον βιβλιογραφία

Γιαννακούρου Γ. (2008) Η Χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Οργάνωση και Πολιτικές. Αθήνα: Παπαζήσης.

Μπεριάτος Η. (1999) Η Σημασία των Δικτύων Συνεργασίας στην Ανάπτυξη των Ευρωπαϊκών και Ελληνικών Πόλεων. Στο Δ. Οικονόμου και Γ. Πετράκος (επιμ.) Η Ανάπτυξη των Ελληνικών Πόλεων: Διεπιστημονικές προσεγγίσεις Αστικής Ανάλυσης και Πολιτικής. Βόλος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας – Gutenberg.

Χωριανόπουλος, Ι. (2006) Αστική Διακυβέρνηση και Ανταγωνισμός: Οι Ελληνικές Πόλεις στις Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Αστικής Πολιτικής.  Γεωγραφίες

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Εξέταση επιλεκτικά διαφορετικών συστημάτων αστικής και μητροπολιτικής διακυβέρνησης

ii.             Η ελληνική μητροπολιτική διακυβέρνηση: κριτική προσέγγιση και προοπτικές

Βιβλιογραφία

OECD (2017), National Urban Policy in OECD Countries, OECD Publishing, Paris.

http://dx.doi.org/10.1787/9789264271906-en  

OECD (2015), Governing the City, OECD Publishing, Paris.

Παγώνης Θ. και Χωριανόπουλος Γ. (2017) ‘Η λογική και πρακτική των επιπέδων διοίκησης: Μητροπολιτική διακυβέρνηση’, Κοινωνικός Άτλας της Αθήνας

Επιπλέον βιβλιογραφία

Παγώνης, Α. και Χωριανόπουλος, Ι. (2015) Χωρικός σχεδιασμός και διακυβέρνηση: Η πορεία της ανακλιμάκωσης στη Μητροπολιτική Αθήνα.  Γεωγραφίες, 25: 77-91.

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Δημόσιες επενδύσεις, ευρωπαϊκά προγράμματα και αστική ανάπτυξη

ii.             Επιχειρηματική πόλη, Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα

iii.            Αναπτυξιακές εταιρείες, Διαχειριστικές αρχές

iv.           Πολύ-επίπεδη συνεργασία:

-              Κεντρική κυβέρνηση, Περιφέρεια, Δήμοι

-              Δια-δημοτική συνεργασία γειτονικών Δήμων

Προγράμματα αστικής ανάπτυξης χρηματοδοτούμενα από ευρωπαϊκούς πόρους (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, Ταμείο Συνοχής).

-              Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη (ΒΑΑ), Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (ΟΧΕ)

-              Περιφερειακή Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3), Κοινωνική Συνοχή μέσω της Περιφερειακής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη (ΠΕΣΚΕ)

Χρήσιμο υλικό:

Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Αττικής

http://www.pepattikis.gr/

Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ)

http://www.developathens.gr/

Αναπτυξιακή Νομού Θεσσαλονίκης (ΑΝΕΘ)

http://www.aneth.gr/

Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής

http://www.pedattikis.gr/

Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε.)

https://www.eetaa.gr

Επιπλέον βιβλιογραφία

Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Αττική 2014-2020"
http://www.pepattikis.gr/wp-content/uploads/2016/02/Programme_2014GR16M2OP012_1_4_el_EGKRISH.pdf

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Υποδομές στην πόλη

ii.             Αστικό δίκτυο μεταφορών και δημόσιες συγκοινωνίες

iii.            Πράσινες μεταφορές

iv.           Χωρικός Σχεδιασμός στην πόλη και χρήσεις της γης

Βιβλιογραφία

Κεφ 6, 7, 10, 11 O’Sullivan (2011), Αστική Οικονομική, Εκδόσεις Κριτική

OECD (2017), The Governance of Land Use in OECD Countries: Policy Analysis and Recommendations, OECD Publishing, Paris.

Επιπλέον βιβλιογραφία

Οικονόμου Δ. (2004) Η πολεοδομική πολιτική στην Ελλάδα: Δομικά χαρακτηριστικά και τάσεις. Στο Οικονομου Δ., Σαρηγίαννης Γ., Σερραος Κ., 2004, Πόλη και χώρος από τον 20o στον 21o  αιώνα. Αθήνα, Εκδόσεις, Μέμφις. σελ.  371-382.

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Αστικά κέντρα και αγορά εργασίας

ii.             Spatial proximity νοικοκυριών και επιχειρήσεων

iii.            Η ανεργία στις πόλεις

iv.           Οι διαστάσεις της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στις πόλεις

v.            Ο ρόλος της πόλης στην αντιμετώπιση της φτώχειας

Βιβλιογραφία

Κεφ. 5 McCann, Philip (2002). Αστική και Περιφερειακή Οικονομική. Κριτική.

Επιπλέον βιβλιογραφία

Μαλούτας, Θ. (Επιμ.) (2002) Οι Πόλεις: Κοινωνικός και οικονομικός άτλας της Ελλάδας. ΕΚΚΕ- Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Κοινωνικός Αντίκτυπος πόλης

ii.             Αστικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος

a. Πράσινα κτίρια

b. Αστικός σχεδιασμός φιλικός στο περιβάλλον

c. Πράσινη μετακίνηση

iii.            Διαχείριση Ενέργειας- Φωτισμός

iv.           Διαχείριση νερού & αποβλήτων

Βιβλιογραφία

OECD (2013), Green Growth in Cities, OECD Green Growth Studies, OECD Publishing, Paris.

Επιπλέον βιβλιογραφία

Ανδρικοπούλου, Ε., Γιαννακού, Α., Καυκαλάς, Γ. & Πιτσιάβα, Μ. (2014). Πόλη και πολεοδομικές πρακτικές: για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Αθήνα: Κριτική.

Αραβαντινός, Α. (1997). Πολεοδομικός σχεδιασμός. Για μια βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου. Αθήνα: Συμμετρία.

Καυκαλάς, Γ., Βιτοπούλου, Α., Γεμενετζή, Γ., Γιαννακού, Α., Τασοπούλου, Α., (2015). Βιώσιμες πόλεις. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα:Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Ορισμός – Χαρακτηριστικά έξυπνης πόλης

ii.             Τεχνολογίες ICT, Τηλεματική

iii.            Big data – open data

iv.           Smart grids

v.            Πόλη στη ψηφιακή εποχή

vi.           Καινοτομία στις βιομηχανίες, επιχειρηματικές συστάδες στην πόλη

vii.          Ευρωπαϊκό πρόγραμμα: Smart Cities & Communities

viii.         Παραδείγματα έξυπνων πόλεων (Στοκχόλμη, Οντάριο, Σεούλ, Νέα Υόρκη, Σιγκαπούρη).

Bιβλιογραφία

Κομνηνός Ν. (2010) ‘ Ευφυείς πόλεις-ευφυείς συνοικίες: Ένα νέο παράδειγμα σχεδιασμού των πόλεων βασισμένο στην καινοτομία και την ευρυζωνικότητα’, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Πόλεως Λόγος

Albino, V., Berardi, U., Dangelico, R. M. (2015). Smart cities: Definitions, dimensions, performance, and initiatives. Journal of Urban Technology, 22, 3–21.

Επιπλέον βιβλιογραφία

Καρυδάς Ι. (2005), Ψηφιακές πόλεις, Αθήνα: Παπαζήση, σ.σ. 22 - 41

Κομνηνός, Ν. (2006) ‘Έξυπνες Πόλεις: Συστήματα Καινοτομίας και Τεχνολογίες Πληροφορίας στην Ανάπτυξη των Πόλεων,  Περιοδικό Αρχιτέκτονες, Τεύχος 60 σελ 72-75

Μακρής Λ. (2008) ‘Τεχνολογίες και εργαλεία για τη δημιουργία ευφυούς περιβάλλοντος’, Ψηφιακό περιβάλλον-Ψηφιακές πόλεις

Σεφερτζή Ε. (2008) ‘Θεσσαλονίκη και στρατηγικές καινοτομίας: Η αδυναμία συγκρότησης ενός ηγετικού σχεδίου’, Καυκαλάς Γ., Λαμπριανίδης Λ. και Παπαμίχος Ν. (επιμ.), Η Θεσσαλονίκη στο Μεταίχμιο: Η πόλη ως διαδικασία αλλαγών, Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Οικονομία διαμοιρασμού, Βασικές έννοιες

ii.             Οικονομία διαμοιρασμού και η πόλη: ευκαιρίες και προκλήσεις

iii.            Υπηρεσίες της οικονομίας διαμοιρασμού στην Ελλάδα: θέματα ρύθμισης

Παραδείγματα που θα εξεταστούν: Airbnb, Uber, «Μπορούμε» https://www.boroume.gr/

Bιβλιογραφία

BRIGHENTI, Benedetta, 2015 Local and regional dimension of the Sharing Economy CDR 2698/2015

COM(2016) 356 - A European agenda for the collaborative economy

Davidson, Nestor M. and John J. Infranca. "The Sharing Economy as an Urban Phenomenon." Yale Law & Policy Review, vol. 34, no. 2, Spring2016, pp. 215-279. EBSCOhost,http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=a9h&AN=118436221&site=eds-live.

Frenken Koen, 2017, “Political economies and environmental futures for the sharing economy”, Philosophical Transaction. R. Soc. A 375:20160367.

Wang, C., & Zhang, P. (2012). The evolution of social commerce: The people, management, technology, and information dimensions. Communications of the Association for Information Systems, 31(1), 105–127.

Περιεχόμενα ενότητας

i.              Κινήματα πόλης

ii.             Συμμετοχικός προϋπολογισμός

iii.            Ανοιχτή διακυβέρνηση: ΟΟΣΑ, ΕΕ, Un-Habitat

iv.           Ανοιχτή Διακυβέρνηση στη Ελλάδα: Διαύγεια και opengov

Case Study: ανοιχτή πλατφόρμα του δήμου του Ρέικιαβικ  όπου οι πολίτες με βάση την ψήφο τους διαμορφώνουν ένα μέρος της κατανομής του προϋπολογισμού του δήμου τους. https://www.citizens.is/

Βιβλιογραφία

Harding, Alan. 2012. “The History of Community Power,” in Theories of Urban Politics, 2nd ed., eds. Jonathan S. Davies and David L. Imbroscio, pp. 27-39. London: Sage.

Harvey, D. 2013, Εξεγερμένες Πόλεις. Από το δικαίωμα στην πόλη στην επανάσταση της πόλης, Αθήνα: εκδ. ΚΨΜ (αγγλ. έκδοση 2012, Rebel Cities, London and New York: Verso)

Mayer, M. 2014, "Toward Glocal Movements? New Spatial Politics for a Just City," in: Volker Eick and Kendra Briken, eds., Urban (In)security: Policing the Neoliberal Crisis. Ottawa, ON: Red Quill Books, pp. 27-59.

Mitchell, D. 2003, The Right to the City. Social Justice and the fight for public space, New York: the Guilford Press

SAAD-SULONEN, J., HORELLI, L.. The value of Community Informatics to participatory urban planning and design: a case-study in Helsinki. The Journal of Community Informatics, North America, 6, sep. 2010. Available at: <http://ci-journal.net/index.php/ciej/article/view/579/603>. Date accessed: 08 Jan. 2018.

Zaheer Khan, David Ludlow, Wolfgang Loibl, Kamran Soomro, (2014) "ICT enabled participatory urban planning and policy development: The UrbanAPI project", Transforming Government: People, Process and Policy, Vol. 8 Issue: 2, pp.205-229, https://doi.org/10.1108/TG-09-2013-0030

Προτάσεις πολιτικής και Εγχειρίδια από διεθνείς οργανισμούς:

UN-Habitat (2016) Urban Planning and Design Labs: tools for integrated and participatory urban planning, Quito, Habitat III Version 1.0.

https://unhabitat.org/books/urban-planning-and-design-labs-tools-for-integrated-and-participatory-urban-planning

Open Government Partnership

https://www.opengovpartnership.org/

Η πρόταση πολιτικής για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση του ΟΟΣΑ:

http://www.oecd.org/gov/open-government.htm

EE και ανοιχτή διακυβέρνηση:

https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/open-government

https://ec.europa.eu/futurium/en/content/open-government-what-value-and-what-are-barriers-and-drivers-2

Παρουσίαση των βασικών σημείων που αναλύθηκαν σε αυτό τον κύκλο διαλέξεων και συζήτηση με τους φοιτητές πάνω στις προκλήσεις και προοπτικές που υπάρχουν για την ελληνική αστική διακυβέρνηση